Przeczytać Afrykę: Sudan Południowy. „They Poured Fire on Us From the Sky” – historia Zagubionych Chłopców

Kim są Zagubieni Chłopcy

Zagubieni Chłopcy z Sudanu to termin określający grupę około 20 000 chłopców z plemion Nuerów i Dinków, którzy zostali wysiedleni i/lub osieroceni podczas II wojny domowej w Sudanie w latach 1987 – 2005. Mali uchodźcy w morderczych warunkach przemierzali pieszo tysiące kilometrów, szukając azylu. Organizowali się w grupy, by łatwiej im było chronić się przed dzikimi zwierzętami, skwarem i głodem – ale tylko części z nich udało się przeżyć. Ci, którzy przetrwali to piekło, schronili się w obozach dla uchodźców, głównie w Etiopii, gdzie pracownicy i wolontariusze zaczęli nazywać ich Zagubionymi Chłopcami – prawdopodobnie nawiązując do Piotrusia Pana. Benjamin, Benson i Alepho to trójka z nich. W książce They Poured Fire on Us From the Sky opowiadają swoją historię.

Chłopaki i zeszyty

Książka powstała w wyniku pewnego spotkania. W roku 2001 amerykańska dziennikarka Judy A. Bernstein została poproszona o oprowadzenie trzech sudańskich uchodźców po swoim rodzinnym San Diego. Tym sposobem Benjamin, Benson i Alepho – wówczas już młodzi mężczyźni – pojawili się w życiu dziennikarki. I natychmiast ją oczarowali i jednocześnie zszokowali historiami swojego życia: „Sączę herbatę, poruszona i nie dowierzam, że ci młodzi bohaterowie, którzy przeszli tak wiele, siedzą ze mną przy stoliku (tłum. D.C.)”.

Dziennikarka, pokazując chłopakom miasto, zabiera ich między innymi do hipermarketu, gdzie ma miejsce następująca scena: „Dwa rzędy półek pełne zeszytów, notatników i papierowych teczek ekscytują ich bardziej niż wszystko, co do tej pory zobaczyliśmy. Skupiają się na szkolnych zeszytach i jestem pod ogromnym wrażeniem tego, że ze wszystkich rzeczy, które w tym sklepie obejrzeliśmy i których dotknęliśmy, te zwykłe, tanie zeszyty najbardziej pochłaniają ich uwagę.

– Chcielibyście po jednym?

W ich oczach pojawia się błysk.

– Do czego będziecie ich używać?

– Będziemy opisywać, co widzimy – odpowiada Alepho.

– Lubicie pisać?

– Tak. Pisałem opowiadania, kiedy byłem w Afryce.

– Mam nadzieję, że napiszecie opowiadania o tym, czego tu doświadczycie.

– Zrobimy to – odpowiada Benson. – I o Afryce też” (tłum. D.C.).

I jak powiedzieli, tak zrobili. Judy spotykała się z chłopakami regularnie przez kolejne miesiące, a oni wręczali jej kartki z napisanymi przez siebie historie. Z których z czasem powstała ta książka.

Atak i ucieczka

Kiedy nastąpił atak na ich wioskę w Południowym Sudanie, Benson miał zaledwie pięć lat. Benjamin – siedem. W chaosie krzyków, wystrzałów i ognia obaj malcy uciekli z wioski prosto w ciemną noc. Jakiś czas później, w wyniku kolejnego ataku, Alepho zrobił to samo. W przeplatających się ze sobą historiach opowiadają wszystko, co pamiętają z tułaczki po Afryce, z dni i nocy spędzanych na żmudnym pokonywaniu kolejnych kilometrów, a w końcu – z życia w obozach dla uchodźców. Samo to, że chłopcom udało się odnaleźć nawzajem w chaosie tułaczki, zakrawało na cud. A to, że udało im się przeżyć, by opowiedzieć o swoich doświadczeniach – na kolejny.

Wojna z perspektywy dzieci

They Poured Fire on Us From The Sky to poruszająca opowieść o wojennej rzeczywistości przedstawiona z perspektywy dzieci. Opowieść o dzieciństwie uwikłanym w niezrozumiałą wojnę dorosłych, o desperackiej chęci przetrwania i nadziei w beznadziejnej sytuacji – mimo wszystko. Choć chłopcy spisują swoje historie już jako dorośli ludzie, zachowują dziecięcą perspektywę, dzięki której wojna i wygnanie stają się jeszcze bardziej przerażające.

Wojna domowa w Sudanie nie jest wydarzeniem powszechnie znanym. Międzynarodowe media jakoś nigdy nie poświęcały jej wiele uwagi, dlatego każda – szczególnie tak osobista – relacja wydaje mi się być dokumentem niezwykle cennym i wartym uwagi.

Benjamin Ajak, Alephonsion Deng, Benson Deng, Judy A. Bernstein

They Poured Fire on Us from the Sky: The True Story of Three Lost Boys from Sudan

Wydawnictwo Public Affairs 2015