Przeczytać Afrykę: Erytrea. „Silence Is My Mother Tongue” Sulaimana Addonii

Erytrea to państwo w Afryce Wschodniej (Róg Afryki), położone nad Morzem Czerwonym, graniczące z Etiopią, Dżibuti i Sudanem, ze stolicą w Asmarze. Erytrea uzyskała niepodległość od Etiopii w roku 1993, a przez kolejne lata prowadziła niemal nieustanne wojny terytorialne z sąsiadami (najkrwawsza z nich to wojna z Etiopią, trwająca w latach 1998-2001). Jest to dosyć niewielki, ubogi kraj, borykający się z poważnymi problemami ekonomicznymi i politycznymi, często oskarżany o nieprzestrzeganie praw człowieka. Z powodu licznych konfliktów zbrojnych, wielu Erytrejczyków uciekło z kraju na przestrzeni ostatnich dekad, szukając azylu politycznego w Europie lub chroniąc się w obozach dla uchodźców w ościennych krajach.

Takie właśnie doświadczenie przypadło w udziale jednemu z najgłośniejszych chyba współczesnych pisarzy erytrejskich – Sulaimanowi Addonii. Urodzony w Erytrei Addonia spędził większą część dzieciństwa w obozie dla uchodźców w Sudanie, stworzonym po masakrze w Om Hajar w 1976 roku. Jako nastolatek zdołał wyjechać do Arabii Saudyjskiej, gdzie podjął studia. Od 1990 roku na stałe mieszka w Londynie.

Silence Is My Mother Tongue to druga – po świetnie przyjętej Miłości i jej następstwach (polskie wydanie: Prószyński i S-ka, 2009) – powieść Erytrejczyka. Główną bohaterką jest tu młoda dziewczyna imieniem Saba, która jako dziecko musi uciekać wraz z rodziną z ojczystej wioski i szukać schronienia w obozie w Sudanie. W tym obcym i wrogim miejscu Saba musi nauczyć się żyć zupełnie inaczej niż dotychczas, a zwłaszcza – co dla niej najtrudniejsze – porzucić marzenia o edukacji i o zostaniu lekarką.

Najważniejszym elementem tak fabuły powieści, jak i tożsamości samej Saby jest jej relacja z niemym bratem, Hagosem. Dziewczyna jako jedyna zdaje się być w stanie porozumieć się z Hagosem, zawsze jest gotowa chronić go i występować w jego imieniu. To, co łączy tę dwójkę rodzeństwa to nie tylko miłość i głębokie przywiązanie, ale również wspólna historia traum i skomplikowane, głębokie sekrety.

Silence Is My Mother Tongue to przepięknie napisana opowieść o sile miłości i odwagi i o ludzkiej umiejętności przetrwania – mimo wszystko. To także wnikliwa i momentami bezlitosna diagnoza społeczeństwa, które z powodu uprzedzeń i wąskich horyzontów niszczy potencjał swoich kobiet. O ile życie w obozie jest trudne dla wszystkich, to jednak przypadek Saby wyraźnie pokazuje, że wygnanie miewa dla kobiet o wiele bardziej gorzki smak. Autor porusza, między innymi, kwestię okaleczania narządów płciowych oraz przemocy seksualnej wobec kobiet. Pamiętajmy, że społeczność, w której funkcjonują bohaterowie jest naprędce skonstruowaną wspólnotą, stworzoną w obcym kraju i w trudnych warunkach. Brakuje wielu rzeczy, nie istnieją tu zorganizowane instytucje publiczne, a prawo zdaje się być dość umownym konceptem. A mimo to, jedną z pierwszych rzeczy, jaką ta nowo powstała społeczność odtwarza, jest tradycyjna, patriarchalna hierarchia społeczna. Przerażające i przygnębiające.

Sulaiman Addonia pisze niezwykle sugestywnym, plastycznym, momentami wręcz poetyckim językiem, który w połączeniu z ciężkim kalibrem podejmowanej tematyki tworzy naprawdę niezapomnianą mieszankę. Silence Is My Mother Tongue to niezwykle mocna i poruszająca lektura.

Sulaian Addonia Silence Is My Mother Tongue

Wydawnictwo The Indigo Press 2018